ZARAZNA ŠEPAVOST OVACA

Visoko kontagiozno oboljenje ovaca i koza kojeg uzrokuje Dichelobacter nodosus. Glavni je uzročnik šepavosti infektivnog porijekla kod malih preživara.

ETIOLOGIJA

Uzročnik pripada familiji Cardiobacteriaceae, a infekcija je najčešće potpomognuta i sa bakterijom Fusobacterium necrophorum. Glavni faktor virulencije D.nodosus su fimbrije tip IV koje su visoko imunogene i predstavljaju osnovu za klasifikaciju bakterije na dvije velike klase: I klasa (serogrupe: A,B,C,E,F,G,I i M) i II klasa (serogrupe: D i H). Patogeneza oboljenja se zasniva na sinergističkom djelovanju F.necrophorum i D.nodosus. Tokom dugotrajnog boravka životinje u vlažnim uvjetima dolazi do maceracije i slabljenja kože interdigitalnog prostora kojeg F.necrophorum naseljava i stvara okruženje koje dozvoljava naseljavanje i rast D.nodosus. Smatra se da je za pojavu prave zarazne šepavosti neophodno prisustvo obje bakterije.

EPIDEMIOLOGIJA

Oboljenje je odgovorno za velike ekonomske gubitke u zemljama sa razvijenim ovčarstvom. Koze su nešto otpornije na uzročnika. Visoka stopa oboljelih ovaca u stadu se javlja tokom jedne do dvije sedmice od početka infekcije. Glavni izvor zaraze je iscjedak iz papka od aktivno ili hronočno zaražene životinje. Mikroorganizam u vanjskoj sredini preživljava od nekoliko dana do dvije sedmice. Postoje dvije klasifikacije šepavosti u zavisnosti od mjesta gdje uzročnik boravi:

Virulentna šepavost (progresivna šepavost) i posredna šepavost: sojevi bakterije preživljavaju tokom perioda prenosa oboljenja u ”džepovima” infekcije iz prethodne infekcije.

Benigna šepavost (neprogresivna šepavost): sojevi bakterije preživljavaju u koži interdigitalnog prostora papka gdje se nalazi u velikom broju kod asimptomatskih ovaca i goveda.

Faktori rizika: vezani za domaćina (javlja se kod ovaca svih starosnih kategorija, u većoj mjeri se javlja kod ovnova, merino ovce su najosjetljivije na infekciju), vezani za okolinu (vlažna okolina je glavni preduslov za razvoj infekcije, način držanja-izolacija nove životinje, tip pašnjaka- značajan faktor).

KLINIČKA SLIKA

Najčešći klinički znak u stadu je iznenadna pojava šepavosti (laminitis) kod većeg broja ovaca. Bol uzrokovan infekcijom dovodi do toga da se životinje ne oslanjaju na inficiranu nogu i drže je podignutu. U početku oboljenja međupapčani prostor je oteknut i koža je vlažna. Šepavost napreduje kako infekcija napreduje. Postoji sistem klasifikacije kliničkih znakova šepavosti od 0 do 4, a koji je zasnovan na težini i perzistenciji infekcije:

  • 0: normalan papak,
  • 1 i 2: postoje interdigitalne lezije (benigna šepavost),
  • 3 i 4: dolazi do progresivne upale i odvajanja papka od mekanog tkiva (virulentna šepavost). Dolazi do smanjenja tjelesne težine i pada produkcije vune.

DIJAGNOZA

Detekcija uzročnika može se izvršiti iz brisa ili materijala lezija anaerobnom mikrobnom kulturom. Mikroskopskim pregledom mogu se ustanoviti gram-negativni štapići. Dijagnoza se obično ustanovljava kliničkim pregledom životinje.

DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA

Međupapčani apsces, kontagiozni digitalni dermatitis ovaca, supurativni celulitis, slinavka i šap, kontagiozni ektim i bolest plavog jezika.

LIJEČENJE I KONTROLA OBOLJENJA

Tradicionalni metod liječenja šepavosti uključuje aplikaciju topikalnih baktericida. Topikalna baktericidna sredstva (diclorophen, oksitetraciklini, cink sulfat, bakar sulfat i hloramfenikol) su najefikasnija u ranoj fazi transmisije uzročnika prije pojave težih kliničkih znakova. Hloramfenikol je u većini zemalja zabranjen kod životinja koje se koriste u ishrani ljudi. Napraktičniji način kontrole šepavosti jeste pranje papaka topikalnim baktericidima u dezinfekcionim barijerama. U ovu svrhu se najviše koriste: otopina cink sulfata 10% i 20%, otopina formalina 5% i otopina bakar sulfata 5%. Vakcinacija protiv šepavosti može značajno povećati kratkotrajni otpor na infekciju te biti značajna komponenta kontrole oboljenja. Eradikacija virulentne šepavosti je poželjna ali nije uvijek poželjna za izvođenje.