RESPIRATORNE INFEKCIJE MAČKI

Infekcije gornjih respiratornih puteva i očiju koje uključuju kihanje, nazalnu kongestiju, okularni i nazalni iscjedak, konjuktivitis/keratitis i oralne ulceracije. Rezultat je infekcije sa jednim i većim brojem patogena istovremeno.
SINONIMI:
Infekcija gornjih respiratornih puteva mački, kompleks respiratornih oboljenja mački.

ETIOLOGIJA

Oboljenje je multifaktorijalne prirode u čiju je etiologiju uključeno nekoliko virusnih i bakterijskih uzročnika.

Virusi
Felini herpesvirus-1 (FHV-1 ili virus felinog rinotraheitisa) i felini kalicivirus (FCV). Infekcija sa FHV-1 je znatno ozbiljnija, dok se infekcija sa FCV javlja češće.
Bakterije
Bordotella bronchiseptica i Chlamydophila felis (prijašnji naziv Chalmydia psittaci var. felis).

EPIDEMIOLOGIJA

Mačići i starije mačke su najčešće teže pogođeni infekcijom. Faktori rizika: okolina sa više mački (domaćinstva, uzgajivačnice, skloništa), uvođenje nove mačke u društvo, slaba skrb i neadekvatno provedena vakcinacija. Brahiocefalične čistokrvne mačke (himalajska i persijska) imaju veću šansa za razvojem hronične bolesti. Transmisija se najčeše odvija direktnim kontaktom inficirane i osjetljive životinje. Indirektna transmisija se odvija putem kontaminiranih predmeta i značajan je izvor oboljenja. Kliconoše virusa i pored vakcinacije predstavljaju glavni razlog održavanja virusa u populaciji.

PATOGENEZA

  • Felini herpesvirus-1 (FHV-1). Prirodni ulaz FHV-1 u organizam je putem nosne i oralne šupljine i konjuktiva. Replikacija virusa se odvija najviše u mukozi nazalnog septuma, nosnim školjkama, nazofarinksu i tonzilama. Izlučivanje virusa može biti detektovano najranije 24h od infekcije i traje jednu do tri sedmice. Viremija je rijetka (može se javiti kod osljebljenih životinja ili mačića) jer se replikacija odvija u područjima sa niskom tjelesnom temperaturom kao što je respiratorni trakt. Infekcija dovodi do multifokalne nekroze epitela sa neutrofilnom infiltracijom i eksudacijom. Viralno oštećenje dovodi do osteolitičnih probjena u školjkastim kostima. Oporavak oštećenih područja traje oko 2-3 sedmice mada je ostećenje školjkastih kostiju trajno.
  • Felini kalicivirus (FCV). Slično kao FHV-1 tako i FCV u organizam ulazi putem nazalne i oralne šupljine te konjuktiva. Viralna replikacija se odvija u oralnom i respiratornom tkivu što opet zavisi od soja. Neki sojevi imaju predilekciono mjesto u plućima dok ostali se mogu naći u makrofagima u sinovijalnim membranama zglobova. Virus se također može pronaći u visceralnom tkivu i fecesu, ponekad i u urinu. Ulceri u oralnoj šupljini su najčešći patološki poremećaj koji se javlja kod FCV infekcije. Ovi ulceri počinju kao vezikule koje ruptuiraju, dolazi do nekroze epitela ispod vezikula i do infiltracije neutrofila na periferiji i bazi ulcera. Oporavak od ulcera traje 2-3 sedmice. Pulmonalne lezije su rezultat dokalnog alveolitisa što dovodi do eksudativne pneumnije i potom do razvoja proliferativne intersticijalne pneumonije.
  • Bordotella bronchiseptica. Kod većine vrsta, primarno mjesto infekcije ovom bakterijom je putem oronazalne šupljine gdje mikroorganizam kolonizira mukozne površine. Bakterija koristi nekolilo faktora virulencije da se veže za cilijarni epitel respiratornog trakta. Jeddnom kada se veže, dolazo do destrukcije cilija što dovodi do neuspjeha mukocilijarnog mehanizma i napredovanja daljnje kolonizacije i perzistiranja bakterije. Otpuštenje toksina iz bakterije nakon kolonizacije dovodi do lokalnih i sistemskih oštećenja usljed upale.

KLINIČKA SLIKA

Zavisi od infektivne doze i soja patogena, zdravstvenog stanja i uslova držanja životinje, prirode mikrobne flore i prijašnjeg imuniteta.

  • FHV-1: inkubacioni period 2-6 dana. Prisutni su: depresija, izraženo kihanje, inapatenca i pireksija uz okulonazalni iscjedak (koji se postepeno suši). Znakovi ponekad mogu biti udruženi sa salivacijom.
  • FCV: pireksija, oralne ulceracije i umjereni respiratorni i konjuktivalni znakovi. Neki sojevi mogu uzrokovati ozbiljno sistemsko oboljenje koje se naziva akutno febrilno sistemsko oboljenje (eng. FCV-virulent systemic disease) praćeno sa visokim mortalitetom i većina epidemija FVC-VSD su zapravo nazokomijalne infekcije. Hronično oralno oboljenje-felini hronični gingivostomatitis kompleks je povezan sa FCV infekcijom.
  • Bordotella bronchiseptica: klinički znakovi variraju od kihanja, okulonazalnog iscjetka i kašlja do dispneje, cijanoze i smrti usljed bronhopneumonije.

DIJAGNOZA

Zasniva se na kliničkim znakovima: kihanje, groznica, okulonazalni iscjedak, uveitis, stomatitis, prisustvo oralnih ulcera, kašalj, faucitis i konjuktivitis. Identifikacija uzročnika obično nije neophodna jer je oboljenje u većini slučajeva samolimitirajuće, ali se može uraditi ukoliko dođe do hroničnog oboljenje ili u rekurentnim slučajevima kako bi se mogla uključiti adekvatna terapija. Potvrda oboljenja FHV-1 i FCV infekcije se provodi korištenjem orafaringealnih briseva metodama izolacije virusa, imunoflorescence ili PCR-om.

LIJEČENJE I KONTROLA OBOLJENJA

Potporna terapija je preporučena kod mački sa umjerenim ili težim oblikom bolesti. Akutni tretman oboljenja uključuje: intravenozna ili subkutana aplikacija kristaloidnih otopina, antibiotici (ako se sumnja na sekundarnu bakterijsku infekciju: amoksicilin-klavunat, azitromicin, doksiciklin), topikalni perparati za oči (umjetne suze, antibiotska terapija: tetraciklini ili hloramfenikol). Topikalne i sistemske glukokortikoide izbjegavati kod sumnje na FHV-1 keratitis.

Izuzev kod vrlo mladih ili imunokompromitiranih mačića i mački ili u slučajevima infekcije sa virulentnim sojevima FCV, prognoza je povoljna. Neke životinje mogu razviti hronični rinitis ili stomatitis što zahtijeva dugotrajniji tretman.

Prevencija oboljenja obuhvata: unaprjeđenje uvjeta držanja, izbjegavanje prenapučenosti, pravovremeno i redovno čišćenje i dezinfekcija. Hidrogen peroksid ili izbjeljivači mogu se koristiti za čišćenje predmeta i prostora kako bi se spriječilo širenje FHV-1 i FCV. Vakcinacija mačića sa trovalentnom PHC vakcinom (prva vakcina sa 6 sedmica starosti i zatim dvije revakcinacije svake 3-4 sedmice) doprinosi smanjenju širenja oboljenja. Intranazalna atenuirana vakcina protiv B.bronchiseptica je dostupna i indicirana kod mački sa visokim rizikom od infekcije.

Posljednja izmjena: 19.03.2025. godine