REPRODUKTIVNI I RESPIRATORNI SINDROM

Arterivirusna (rod Betaarterivirus) infekcija koja se karakteriše repoduktivnim poremećajima krmača i respiratornim poremećajima kod dojenčadi i svinja u rastu. Svrstano je na B listu zaraznih bolesti svinja-OIE. Značajan je uzročnik respiratornih infekcija samostalno ili u sklopu kompleksa respiratornih oboljenja svinja.
SINONIMI
Misteriozna bolest svinja, bolest plavih ušiju.

ETIOLOGIJA

Virus reproduktivnog i respiratornog sindroma (eng. Porcine Reproductive and Respiratory Syndrome Virus- PRRSV) je mali, negativnog-polariteta, jednolančani RNA virus. Postoje dvije vrste virusa PRRSV: Betaarterivirus suid 1 i Betaarterivirus suid 2 koji se klasificiraju u dva odvojena subroda Eurpobartevirus i Ampobartevirus u rodu Betaarterivirus. 

Lako se inaktivira fenolima, formaldehidom i ostalim dezinficijensima. Ima predilekciono mjesto za ćelije imunog sistema, uključujući pulmonalne intravaskularne makrofage i pulmonalne alveolarne makrofage u kojima se izraženo replicira. Često je u interakciji sa ostalim patogenim virusima, bakterijama i mikoplazmana, naročito Mycoplasma hyopneumoniae što dovodi do težeg oblika oboljenja.

Infekcija sa PRRSV može biti podijeljena u tri faze:

  • Akutna infekcija: prati je izlaganje virusu i karakteriše se brzim širenjem iz primarnih mjesta replikacije u plućima i limfoidnom tkivu. Viremije se može detektovati 6-48h od izlaganja virusu. Relpliciranje virusa u određenim tkivima zavisi od tropizma soja. Mlađe svinje repliciraju virus u visokim titrovima i imaju duži period viremije i širenja virusa u odnosu na starije svinje.
  • Perzistiranje: počinje kada prođe viremija i karakteriše se odsustvom kliničke bolesti, progresivnim smanjenjem PRRSV replikacije u limfnim čvorovima i tonzilama te progresivnim smanjenjem širenja virusa.
  • Ekstinkcija: počinje nakon što se završi širenje virusa i završava kada virus više nije prisutan u organizmu i može potrajati od 250. dana od izlaganja uzročniku. Niti jedan dijagnostički testi ne može otkriti početak faze ekstinkcije virusa iz organizma.

EPIDEMIOLOGIJA

Na uzročnika su prirodno osjetljive domaće svinje, feralne svinje i divlje svinje. Svinje su osjetljive na virus nakon intranazalnog, intramuskularnog, oralnog, intrauterinog i oralnog izlaganja. Indirektna tranmisija uključuje transmisiju preko objekata (oprema, odjeća, intrumenti), putem hrane i vode, aerosolom i moguće artropodnim vektorima. Širi se i transplacentarno (u zadnoj trećini graviditeta) što dovodi do fetalne smrti ili rađanja inficiranih prasića koji mogu biti slabi ili izgledati normalno.

Izražena osobina virusa je njegova sposobnost da perzistira u svinjama (i do 200 dana). Morbiditet kod mladih svinja može iznositi do 50%, a mortalitet kod dojenčadi može dostići do 25%. Smrt obično nastupa usljed sekundarnih bakterijskih infekcija povezanih sa: Salmonella Choleraesuis, Streptococcus suis, Actinobacillus pleuropneumoniae i Haemophilus parasuis.

Nakon infekcije dolazi do ubrzane produkcije virusa u toku prvih 12 sati. Uzročnik je prisutan različito vrijeme u biološkim tečnostima: nazalni iscjedak (21 dan), orofaringealni brisevi (158 dana), urin (28 dana), feces (28 dana).

KLINIČKA SLIKA

PRRSV infekcija ima dvije odvojene kliničke faze: (I) reproduktivni poremećaji i (II) respiratorno oboljenje nakon odbića koje se javlja kod prasadi.

Reproduktivna faza uključuje povećanje broja mrtvorođenih, mumificiranih fetusa, prijevremenog rađanja i rađanja slabih prasića. Mrtvorođeni i mumifikati mogu dostići pojavu do 25-35% u krdu, a pobačaji mogu iznositi preko 10%. Anoreksija i agalakcija su primjetne kod krmača u laktaciji što dovodi do povećanog mortaliteta prasadi na sisi (30-50%). Histopatološkom pretragom plućnog tkiva prasadi može se otkriti teška, nekrotizirajuća intersticijalna pneumonija.

Respiraronro oboljenje. Najvažniji problem sa kojim se suočavaju velike farme svinja je svinjski respiratorni kompleks, a kao najvažniji faktor koji doprinosi njegovoj pojavi je PRRSV. Oboljenje se javlja kod svinja bilo koje starosne kategorije, a naročito je izraženo kod tek rođenih i dojenčadi i karakteriše se anoreksijom, groznicom, dispnejom, polipnejom, kašljem te slabim prirastom. Plavičasto obojenje ušnih školjki, abdomena i vulve se mogu javiti (prijašnji naziv oboljenja ”bolest plavih ušiju” ili ”plavo uho”). Akutna faza respiratorne bolesti može trajati do nekoliko mjeseci kojeg prati dugi period respiratornog oboljenja nakon odbića koji može trajati i do 2 godine. Veliki morbiditet i mortalitet kod dojenčadi je glavna odlika oboljenja. Smrt se obično javlja u prvim sedmicama starosti.

DIJAGNOZA

Dijagnoza oboljenja se zasniva na:

  1. Detekciji uzročnika: virusna izolacija, konvencionalni RT-PCR, Real-time RT-PRC, imunohistohemija (IHC) i in-situ hibridizacija (ISH).
  2. Detekciji imunog odgovora: ELISA, imunoperoksidazni jednoslojni test (IPMA) i imunoflorescentni esej (IFA).

Antitijela se mogu otkriti 7-14 dana od infekcije, a maksimalni titar dostižu nakon 30-50 dana.Neke svinje mogu ostati seropozitivne od 3 do 6 mjeseci dok ostale ostaju seropozitivne znatno duže.

DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA

Reproduktivno oboljenje (leptospiroza, klasična kuga svinja, virus pseudorabiesa, parvovirus, fumonizin), respiratorno oboljenje (infulenza, koronavirusna infekcija, enzootska pneumonija, aktinobacilarna pleuropneumonija, pastereloza, Glaserova bolest i streptokokoza).

LIJEČENJE I KONTROLA OBOLJENJA

Specifičnog tretmana protiv uzročnika nema. U epidemijama respiratornog oboljenja mortalitet se može reducirati osiguravanjem adekvantnih uslova okoline u svinjogojilištima, održavanje gustoće populacije svinja niskom i monitoring hrane i programa ishrane.

Dvije su opcije za kontrolu oboljenja: (I) eradikacija virusa iz individualnih krda i (II) kontrola oboljenja u individualnim krdima kako bi se napravio sistem koji bi dozvoljavao koegzistenciju sa oboljenjem odnosno njegovim uzročnikom. Kontrola oboljenja zahtijeva razvoj strategije koja če učiniti prasadi imunim na infekciju tako što će se kontrolirati infekcijski pritisak u krdu i induckcija prorodno stečenog imuniteta u krdu ili indukcija imuniteta putem vakcinacije.