Q GROZNICA

Queri (Q) groznica je zoonoza koja se javlja u velikom broju država. Ljudi u najvećem broju slučajeva steknu infekciju putem aerosola. Primarno se javlja kod ovaca i koza. Svrstana je na B listu zaraznih bolesti preživara-OIE.

SINONIMI

Koksijeloza

ETIOLOGIJA

Uzročnik oboljenja je obligatna intracelularna gram-negativna bakterija Coxiella burnetii koja pripada rodu Coxiella, familiji Coxiellaceae. Rezistentna je na toplotu, isušivanje i veliki broj uobičajenih dezinficijenasa te je sposobna preživjati duži vremenski period u vanjskoj sredini. Za razliku od rikecija, C.burnetii producira male, guste, izrazito rezistentne sporama-slične formacije (pseudospore).
Bakterija se javlja u tri ciklične varijante: velike-ćelija (LCV), male ćelije (SCV) i male-guste ćelije (SDC). SCV i SDC predstavljaju male morfološke varijente koje omogućavaju bakteriji da preživi ekstracelularno kao infektivna partikula, osobina koja je značajna za perzistenciju bakterije u okolini i transmisiji. Druga bitna karakteristika bakterije je da ima dvije antigenske forme (stadija):

• Patogena faza I- izolirana iz inficiranih ljudi i životinja,
• Atenuirana faza II- dobijena ponovljenim in-ovo i in-vitro pasažama.

EPIDEMIOLOGIJA

Mliječni tipovi goveda su češće inficirani i imaju veću incidencu pojave limfosarkoma (zbog dužeg vijeka života). Pojava limfosarkoma u zemljama gdje je prisutna bolest se kreće 1 na 1.000 slučajeva godišnje, a u zemljama koje su proglašene slobodnim od oboljenja 1 na 50.000. Kod teško inficiranih grla mortalitet se može kretati od 2% do 5% godišnje. Transmisija: direktni kontakt sa inficiranim limfocitima koji su prisutni u krvi, mlijeku i tumorskim masama. Najveći rizik za infekciju je peripartalni period i period nakon ulaska u novo krdo. Infekcija se prenosi putem sperme bikova (neophodan pregled na leukozu ukoliko se koristi za vještačku oplodnju). Jatrogena infekcija česta putem kontaminiranih hiruških instrumenata (igle). Virus se može prenositi i putem rektalne palpacije ako se koristi jedna rukavica prilikom pregleda više životinja. Intrauterina infekcija se javlja kod 4-8% BLV inficiranih krava. Prag zaraze: oko 100 BLV-inficiranih ćelija ili 0.1 µL inficirane krvi. Ekonomski značaj: ekonomski gubici se javljaju usljed morbiditeta i mortaliteta, smanjenih proizvodnih sposobnosti, troškova eradikacije i mjera kontrole te restrikcija internacionalne trgovine.

KLINIČKA SLIKA

Karakteriše se pobačajem u kasnom graviditetu (najčešće kod ovaca i koza, ”oluje” pobačaja, rjeđe kod krava) i reproduktivnim poremećajima kao štu su prijevremeni porođaj, mrtvorođenje i rođenje slabih mladunčadi. Kod goveda se javljaju metritis i infertilnost. Ljudi: akutna, hronična i subklinička forma. Akutna forma: simptomi slični gripi, pneumonija ili granulomatozni hepatitis što zahtijeva hospitalizaciju. Hronična forma: endokarditis, valvularne i vaskularne infekcije, hepatitis, pneumonija ili sindrom hroničnog umora. Akutna forma se može brzo izliječiti sa odgovarajućom antibiotskom terapijom, dok terapija hronične forme može potrajati i do dvije godine.

DIJAGNOZA

Dijagnoza oboljenja se zasniva na:

  1. Detekciji i identifikaciji uzročnika: metode bojenja, bakterijske kulture, PCR i genotipizacija.
  2. Detekciji imunog odgovora (serološki testovi): ELISA, indirektna imunoflorescenca-IFA i reakcija vezivanja komplemenata. Na oboljenje posumnjati kada su u stadu prisutni veliki brojevi pobačaja i kada je nalaz na brucelozu negativan.

OPREZ KOD UZIMANJA UZORAKA, NJEGOVOG TRANSPORTA I RADA U LABORATORIJI.

DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA

Ostali uzročnici pobačaja kod ovaca i koza (Brucella ovis, B.melitensis, Chlamydophila abortus, Campylobacter spp, Listeria monocytogenes).

LIJEČENJE I KONTROLA OBOLJENJA

Izolacija i testiranje životinja koje su pobacile na tri sedmice,a pobačeni materijal se spaljuje. Stajnjak na koji se sumnja da je kontaminiran bi trebao 6 mjeseci, prije njegovog odlaganja na polja, kompostirati sa kalcijumovim oksidom (CaO), odnosno živim krečom.
Za kontrolu infekcije kod ljudi i životinja, preživari se mogu vakcinisati sa inaktiviranom C.burnetii vakcinama. Cilj vakcinacije je reducirati širenje i smanjiti rizik od pojave pobačaja. Inaktivirane vakcine koje su dostupne protiv uzročnika su dobijene iz C.burnetii faze I stadija.