Panleukopenija mački

PANLEUKOPENIJA MAČKI

Visoko kontagiozna parvovirusna infekcija mački koja uzrokuje teški oblik gastroenteritisa sa degeneracijom intestinalnih resica i leukopeniju. Predstavlja veliki problem u uzgajivačnicama i skloništima za mačke.
SINONIMI:
Parvoviroza mački, felini infektivni enteritis, mačja kuga.

ETIOLOGIJA

Uzročnik je parvovirus (eng. feline panleukopenia virus-FPV), DNA virus, koji pripada familiji Parvoviridae. Genetski, strukturno i antigeno blizak je parvovirusu lisica i parvovirusu pasa. Izolati psećeg parvovirusa (CPVa i CPV2b) mogu inficirati mačke. Replicira se u brzodjeljujućim ćelijama (za replikaciju mu je neophodna ćelijska DNA polimeraza) i klinički znaci su povezani sa destrukcijom ovih ćelija:
Limfoidno tkivo: limfopenija, nekroza limfnih čvorova.
Ćelije kripti mukoze crijeva: oštećenje uzrokuje malapsorpcijsku dijareju, povećanu propustljivot i povećan rizik od bakterijske translokacije.
Koštana srž: panleukopenija.
Nervni sistem: cerebelarna hipoplazija, hidrocefalus, destrukcija nervnog tkiva.

FPV je veoma stabilan i može preživjati do jedne godine na sobnoj temperaturi u organskom materijalu i od 5 do 10 mjeseci u vanjskoj sredini. Otporan je na: temperaturu od 56ºC kroz 30 min., 70%-tni alkohol i fenole. Uništavaju gu izbjeljivači (5.25% natrijum hipohlorit), 4% formaldehid i natrijum hidroksid (pH 12.8 i više).

EPIDEMIOLOGIJA

Osjetljivi su svi članovi familije iz Felidae: domaće mačke, tigrovi, lavovi. Pogađa i rakune, lisice i majmune. Ubikvitarnost virusa proizilazi iz njegove visoko kontagiozne prirode i mogućnosti perzistiranja u okolini. Klinička bolest se najviše očituje kod mačića (nevakcinisanih) starosti više od 6 sedmica, a manje od jedne godine. Mačići su zaštićeni maternalnim imunitetom do 3 mjeseca starosti i mačići rođeni od majki koje su primile vakcinu ili stekle infekciju tokom graviditeta imaju znatan rizik od razvoja cerebelarne hipoplazije i okularnih defekata. Primarno se prenosi oro-fekalnim putem. Uzročnik se izlučuje u velikoj količini putem fecesa. Pored toga širi se i putem pljuvačke, urina ili povraćenog sadržaja. Infekcija je moguća i inhalacijom aerosoliziranih virusnih partikula, ali se rijetko javlja. Zbog kratkog perioda širenja, ali dugog preživljavanja u okolini virus se najviše širi indirektnim kontaktom sa kontaminiranim predmetima, a može i direktnim putem. U prijenosu mogu učestvovati ljudi i buhe i ostali insekti kao mehanički vektori uzročnika. Faktori rizika: gusta populacija mački na jednom prostoru, neadekvatna vakcinacija, imunosupresija (terapija sa glukokortikoidima, neoplazije, hronično oboljenje bubrega).

KLINIČKA SLIKA

Period inkubacije virusa se kreće oko 5 dana (2-7). Na početku oboljenja može se javiti teška leukopenija i daljnji tok bolesti i stepen mortaliteta uveliko zavisi od ozbiljnosti leukopenije. Prognoza oboljenja je izrazito loša ukoliko broj bijelih krvnih ćelija padne ispod 1000 u jednom ml krvi. Subklinička infekcija bez vidljivih znakova oboljenja se javlja se u 75% infekcija sa virusom, ali također se može se javiti i u perakutnoj formi kada mačka nakon 12h sa minimalnim ili bez bilo kakvih očitih promjena ugiba. Akutni tok se očituje groznicom (40º-41.6ºC), depresijom i anoreksijom (2-3 dana prije ostalih znakova), povraćanjem, teškom dehidracijom. Za razliku od pravoviroze pasa koja se očituje hemoragičnom dijarejom, kod mački se ona javlja u svega 3-15% slučajeva. Abortus ili fetalna smrt se javlja kod gravidnih mački u prvom trimestru graviditeta. CNS forma: kod mačića inficiranih in utero u drugom ili trećem trimestru gravidnosti ili do 9. dana postpartum. Primjetne su retinalne lezije (i kod klinički zdravih odraslih) u obliku izdvojenih sivkastih žarišta sa tamnim marginama. Sindrom slabih mačića: slabost, sporo napredovanje ili iznenadna smrt.

DIJAGNOZA

Zasniva se na historiji, kliničkim znacima (groznica, anoreksija, depresija, povraćanje, dijareja) i laboratorijskim nalazima (leukopenija). Teški oblik gastritisa sa neutropenijom kod mačića potvrđuju dijagnozu. Hematologija: anemija, leukopenija naročito neutropenija (najizraženija od 4 do 6 dana infekcije), trombocitopenija.

DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA

Gastroentertis (strano tijelo, ostale bakterijske i virusne infekcije, ingestija toksina), leukopenija (leukemija mački, sepsa, salmoneloza).

LIJEČENJE I KONTROLA OBOLJENJA

Potporna terapija je neophodna za akutni enteritis. Klinički znakovi nervne forme nisu progresivni. Akutni tretman: IV kristaloidne otopine za korekciju dehidracije/hipovolemije, antibiotici širokog spektra djelovanja (ampicilin+sulbactam), antiemetici. Ishrana: davanje više tečne hrane, stimulatori apetita, vitamin B12.

Kompletan oporavak od oboljenja je čest. Kod mačića sa cerebelarnom hipoplazijom on zavisi od stepena oštećenja i mogućnosti kompenzacije deficita (znakovi nisu izlječivi ali nisu ni progresivni).

Prevencija

Vakcinacija je najbolji oblik zaštite jer nudi brz i efektivan imunitet. Vakcinacija mačića sa trovalentnom PHC vakcinom (prva vakcina sa 6 sedmica starosti i zatim dvije revakcinacije svake 3-4 sedmice) doprinosi smanjenju širenja oboljenja. Vakcina (živa) kontraindicirana kod gravidnih mački i mačića starosti ispod 4 sedmice.

Čišćenje predmeta i izolacija novopridošlih mački.

Posljednja izmjena: 12.03.2025. godine