MALEUS

Ozbiljno zoonotsko bakterijsko oboljenje koje se javlja kod konja, mula i magaraca. Jedno je od najstarijih opisanih oboljenja konja. Svrstano je na B listu zaraznih bolesti konja-OIE.
SINONIMI
Sakagija.

ETIOLOGIJA

Uzročnik je Brukholderia mallei, nepokretna, nesporlirajuća, gram-negativna, fakultativno intracelularna bakterija koja pripada familiji Burkholderiaceae. B. mallei je evoluirala od Burkoholderia pseudomallei i to redukcijom genetske informacije te se filogenetski smatra klonom odnosno patovarom B.pseudomallei. B.pseudomallei uzrokuje melidiozu ili pseudomaleus koji ponekad nalikuje na maleus kod konja. Naziv uzročnika potiče od grčke riječi melis što znači ”teška/ozbiljna bolest”. Prirodni domaćin su ekvidi, a infekcija ostalih vrsta životinja i ljudi je rezultat prenosa infekcije sa ekvida. Ljudi u bliskom kontaktu sa inficiranim životinjama razvijaju često fatalnu bolest. Uzročnik je svrstan u B kategoriju bioloških agenata od strane Centra za kontrolu bolesti (CDC).

EPIDEMIOLOGIJA

Geografski, maleus je ograničen na područja Južne Amerike, južne Europe, Azije i Sjeverne Afrike. Uzročnik je osjetljiv na svjetlo, toplotu i uobičajene dezinficijense te ne može preživjeti u kontaminiranoj okolini duže od 6 sedmica. Inficirane životinje ili kliconoše koje su se prividno oporavile od bolesti u značajan izvor infekcije. Širenje na ostale životinje je najčešće ingestijom kontaminirane hrane i vode, a koju koristi više životinja istovremeno. Uzročnik se može širiti i aerosolom te ulaskom u organizam putem abrazija na koži i mukoznim membranama. Karnivori se inficiraju konzumacijom inficiranog mesa. Pored toga oboljenje se može širiti i putem predmeta za čišćenje životinje, upregnih alata. Konji najčešće razvijaju hroničnu formu bolesti, dok mule i magarci obično razvijaju akutnu formu. Životinje koje se koriste u radu, zatim kod kojih se provodi slab menadžment ishrane i držanja su u većoj mogućnosti za razvojem oboljenja. Zoonotska implikacija: iako ljudi nisu visoko osjetljivi, infekcija se može javiti putem abrazija na koži i inhalacijom uzročnika (najčešće). Mortalitet je visok. U rizičnu kategoriju za razvoj oboljenja spadaju držači konja i veterinari.

KLINIČKA SLIKA

Inkubacioni period varira od forme oboljenja od nekoliko dana do nekoliko sedmica. Septikemija ili lokalizirano oboljenje se obično javlja nakon 1 do 5 dana, a pulmolana forma se najčešće javlja nakon 10 do 14 dana od infekcije. Tradicionalno se kategorizira u tri oblika:

  1. Nazalni oblik: duboki ulceri i noduli unutar nosnih otvora koji dovode do pojave obilnog, purulentnog i žutog iscjetka koji može biti unilateralan i bilateralan. Regionalni limfni čvorovi su uvećani. Zacijeljeni ulceri poprimaju zvjezdast oblik.
  2. Pulmonalni oblik: dolazi do razvoja nodula i apscesa u plućima. Nekada može proći inaparantno ili se javiti umjereno do teška dispneja. U težim slučajevima dolazi do kašljanja, dispneje, febrilnih epizoda i progresivnog slabljenja.
  3. Kutani oblik: na koži se nalaze brojni noduli koji ruptuiraju i ulceriraju i iz kojih se cijedi uljasti i purulentan žuti eksudat. Regionalni limfotok i limfni čvorovi postaju hronično uvećani i ispunjeni sa purulentnim sadržajem.

Nazalni i pulmonalni oblik se obično javljaju u akutnoj formi od koje životinje najčešće ugibaju nakon nekoliko dana ili sedmica. Hronična forma se razvija pritajeno i rezultira u progresivnoj slabosti. U najvećem broju slučajeva i hronična forma je fatalna ali životinje mogu živjeti i po nekoliko godine prije nego uginu.

DIJAGNOZA

Dijagnoza oboljenja se zasniva na:

  1. Detekciji i identifikaciji uzročnika (PCR, bakterijska kultura);
  2. Detekciji imunog odgovora (serološki testovi): reakcija vezivanja komplemenata (CFT), ELISA, Maleinski kožni test i Western bloting. CFT može pouzdano detektovati antitijela protiv uzročnika jednu sedmicu od infekcije životinje.

DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA

Ulcerativni limfangitis, pseudomaleus, sporotrihoza, epizootski limfangitis, ždrebećak, Afrička bolest konja.

LIJEČENJE I KONTROLA OBOLJENJA

Liječenje životinje se rijetko pokušava. Postoje izvještaji o uspješnom izlječenju nakon trosedmičnog tretmana sa IV kombinacijom enrofloksacina i trimetoprim-sulfodiazina. Eutanazija i neškodljivo uklanjanje inficirane životinje je najviše preporučena metoda i obavezna je u mnogim državama.