LIJEVA DISLOKACIJA ABOMASUMA

Multifaktorijalno oboljenje koje je primarno povezano sa unosom hrane prije i nakon telenja.

ETIOLOGIJA

Najveći rizik za razvoj lijeve dislokacije abomasuma (LDA) je prijelazni period 2 sedmice prije partusa do 2-4 sedmice postpartum. Smanjeno prepartalno uzimanje hrane i postepeno povećanje uzimanja hrane postpartalno glavni su faktori koji uzrokuju smanjeno punjenje buraga zajedno sa reduciranim odnosom između konzumacije kabaste hrane i koncentrata. Povećana količina koncentratnog hraniva tokom perioda prije porođaja povaćava rizik od razvoja LDA a koji se očituje smanjenim motilitetom burga i abomasuma, većom koncentracijom isparljivih masnih kiselina te akumulacijom gasa u abomasumu.

EPIDEMIOLOGIJA

LDA se najčešće javlja kod velikih, visokoproizvodnih odraslih krava odmah nakon poroda. Može se javiti i kod teladi najčešće do 6 mjeseci starosti. Otprilike 90% slučajeva se javlja u prvih 6 sedmica od partusa. Faktori rizika:

  • Prepartalna ishrana i držanje: postoji značajna povezanost između NEB koji se očituje povećanim slobodnim masnim kiselinama (NEFA) i pojavljivanja LDA. Krave koje se hrane sa visokoenergetskim hranivima tokom sušnih perioda mogu postati gojazne što rezultira u smanjenju unosa suhe tvari prije telenja. Ketoza dijagnosticirana prije pojave LDA jedan je od glavnih rizika za razvoj LDA.
  • Ishrana sa visokoproteinskim hranivima: ubrzava se kretanje sadržaja buraga u abomasum gdje dolazi do povećanja koncentracije isparljivih masnih kiselina koje mogu usporiti motilitet abomasuma i dovesti do akumulacije gasova.
  • Sirova vlakna: koncentracije sirovih vlakana u hranivima koje su ispod 16% povećava rizik od razvoja LDA.
  • Rasa i starost krave: najveći broj slučajeva LDA se javlja kod holštajn-frizijskih i džerzej goveda, a najveći rizik od razvoja oboljenja je između 4 i 7 godina starosti.
  • Graviditet: tokom graviditeta burag je podignut sa ventralnog abdominalnog zida, a abomasum pomjeren prema naprijeg usljed intentuvnog rasta fetusa tokom zadnjih mjeseci graviditeta. Za vrijeme porođaja burag se otpušta i ”zarobljava” abomasum naročito ako je on atoničan ili distendiran usljed konzumacije visokoproteinskih hraniva.
  • Povezana oboljenja: krave sa LDA imaju veću šansu za razvojem zaostale placente, ketoze, prijevremenog rođenja, metritisa ili puerperalne pareze.
  • Metabolički prediktori LDA: povezanost između NEFA i postpartalnih koncentracija β-hidroksibutirata (BHB). Rast serumskih koncentracija NEFA i BHB povećavaju šansu za razvoj oboljenja.

KLINIČKA SLIKA

Obično nekoliko dana ili sedmica nakon porođaja prisutna je inapatenca, ponekad i anoreksija uz značajno opadanje produkcije mlijeka i različitog stepena ketoze. Adspekcijom abdomena lijeva strana izgleda ”pločasto/zaravnjeno” jer je burag tokom oboljenja smanjen i pomjeren medijalno. Auskultacijom se može ustanoviti prisustvo metalnog zvuka visokog tona. Perkusijom (koristeći se sa palcem i kažiprstom) i simultanom auskultacijom u području gornje trećine između 9. i 12. rebra čuje se visoki timpanični zvuk (ping) koji je karakterističan za LDA. Sekundarno se mogu javiti ketoza i hepatična lipidoza.

LIJEČENJE I KONTROLA OBOLJENJA

U svrhu terapije oboljenja koriste se hirurške metode:

  • Otvoreni hirurški zahvati: (I) desna paralumbarna omentopeksija (koja je najkorištenija, izvodi se dok životinja stoji i hirurg je može sam izvoditi bez dodatne pomoći), (II) desna paramedijana abozomopeksija (tehnički jednostavnija ali životinja mora ležati što dovodi do rizika od razvoja aspiracione pneumonije), (III) lijeva bočna abosomopeksija (može se izvoditi na životinji koja stoji ali je neophodna pomoć prilikom izvođenja).
  • Laporaskopske tehnike: (I) laporaskopski vođena abozomopeksija (abozomano pražnjenje je brže, prije dolazi do rasta proizvodnje mlijeka), (II) desna bočna laporatomija.
  • Tehnika zatvorenog šava: prednost je što je brza i jeftina ali je moguć razvoj komplikacija kao što su peritonitis, celulitis, tromboflebitis.

Kontrola: tranzicijski period koji se javlja 2-3 sedmice prije i nakon telenja je najrizičniji period za razvoj LDA. Redukcija incidence LDA kod mliječnih krava se može postići optimalnom ishranom i menadžentom držanja tokom perioda zasušenja, a najbitniji faktori su: izbjegavanje negativnog energetskog bilansa, korištenje koncentrata prije telenja (kako bi se razvile papile u buragu), maksimalno povećati unos suhe materije u prvim danima postpartum, osigurati ispravnu hranu i svježu vodu u prvim danima postpartum.