INFEKTIVNI BOVIN RINOTRAHEITIS/ INFEKTIVNI PUSTULARNI VULVOVAGINITIS

Herpesvirusna infekcija domaćih i divljih goveda koja se karakteriše respiratornim i reproduktivnim znakovima. Svrstana je na B listu zaraznih bolesti goveda-OIE.

SINONIMI

Crveni nos

ETIOLOGIJA

Uzročnik je bovin herpesvirus-1 (BHV-1) ili virus infektivnog bovinog rinotraheitisa (IBR-virus), α- herpesvirus koji je uzročnik respiratornog oboljenja, pobačaja, konjuktivisa i ostalih kliničkih formi.

BHV-1 ima četiri odvojena subtipa:

  • Respiratorni subtip- BHV-1.1;
  • Genitalni subtip- BHV-1.2a;
  • Genitalni subtip- BHV-1.2b;
  • Encefalitični subtip- BHV- 1.3.

Četiri α-herpesvirusa preživara su bliska sa BHV-1 i imaju potencijal unakrsne infekcije u Europi: bovin herpesvirus-5, caprine herpesvirus-1, cervine herpesvirus-1 i cervine herpesvirus-2. Virus uzrokuje oboljenje u respiratornom traktu (primarno), očima i reproduktivnom traktu.

EPIDEMIOLOGIJA

Morbiditet oboljenja u mliječnim grlima se kreće oko 8% sa mortalitetom do 3%, dok se kod tovnih grla morbiditet kreće od 20% do 30% (kod nevakcinisanih i do 100%) sa mortalitetom do 10%. Razlog većem morbiditetu i mortalitetu kod tovnih grla jeste veća frekvena uvođenja novih životinja u krdo. Glavni izvori infekcije su: nazalni iscjedak, iskašljane kapljice, iscjedak iz genitalnog trakta i fetalne tečnosti i tkiva. Virus je stabilan najmanje 1 mjesec na 4ºC, 50 dana na 22ºC, 10 dana na 37ºC i 21 min. na 56ºC. Veneralna transmisija je metod širenja genitalnog oblika bolesti. Uzročnik može preživjeti do jednu godinu u smrznutom sjemenu bika na -196ºC. Oboljenje se najčešće javlja kod jedinki starijih od 6 mjeseci. Kod novorođenih teladi ukoliko dođe do infekcije postoji veći rizik od razvoja sistemskog oboljenja.

KLINIČKA SLIKA

Rinitis (crveni nos), traheitis i konjuktivitis

Javljaju se najčešće od 10 do 20 dana od infekcije. Dolazi do iznenadne anoreksije, glasnog kašljanja, groznice (do 42ºC), izražene hiperemije nazalne mukoze sa brojnim sivkastim područjima nekrotičnih područja nazalnog septuma. Prisutan je iscjedak iz nosa i očiju kao i pojačana salivacija. Iznenadna smrt može nastupiti 24h od pojave prvih znakova i rezultat je ekstenzivnog obstruktivnog bronhiolitisa. Konjuktivitis je čest klinički nalaz, a konjuktive su edematozne i crvenkaste.

Sistemsko oboljenje kod novorođenih teladi

Javlja se kod teladi mlađih od 10 dana i često je ozbiljno i izrazito fatalno. Dolazi do anoreksije, groznice, pojačane salivacije i rinitisa obično udružen sa unilateralnim ili bilateralnim konjuktivitisom. Grkljan je obično edematozan, a bronhopneumonija česta. Pojavljuje se u osjetljivim krdima gdje nisu provedeni programi vakcinacije, a krave ukoliko nisu vakcinicane ne pružaju gotovo nikakvu zaštitu putem kolostruma.

Pobačaj

Česta pojava i javlja se nekoliko sedmica od početka kliničke bolesti. Najčešće se javlja od 6. do 8. mjeseca starosti. Infektivni pustularni vulvovaginitis se karakteriše čestim uriniranjem, prisustvom vaginalnog iscjetka. Vulva je otečena, a na sluznici su prisutne male papule, erozije i ulceri.

DIJAGNOZA

Dijagnoza oboljenja se zasniva na:

  • Detekciji i identifikaciji uzročnika: izolacija virusa i PCR.
  • Detekciji imunog odgovora (serološki testovi): neutralizacija virusa i ELISA (kompetetivna i indirektna).
  • Serološki testovi se koriste u svrhu:
  • Dijagnoze akutne infekcije,
  • Potvrde odsustva infekcije (međunarodna trgovina),
  • Utvrđivanja prevalence infekcije u seroepidemiološkim studijama,
  • Podrške programima eradikacije i nadzora oboljenja i
  • U svrhu istraživanja (npr. evaluacija odgovora antitijela nakon vakcinacije).

KONTROLA OBOLJENJA

Zasniva se na programima vakcinacije i eradikacije. Vakcinacija: štiti životinju od teških kliničkih znakova infekcije. U upotrebi su vakcine sa različitom tehnologijom pravljenja: atenuirane, inaktivirane, subjedinične i markerske ili DIVA vakcine. Eradikacija: predstavlja alternativu vakcinaciji. Identifikaciju oboljelih životinja najbolje je raditi uporedo sa vakcinacijom životinja DIVA vakcinom.