INFEKCIJA SA VIRUSOM FELINE IMUNODEFICIJENCIJE

Doživotna lentivirusna infekcija mački koja rezultira imunosupresijom nakon duge, latentne faze bolesti.

ETIOLOGIJA

Virus feline imunodeficijencije (FIV) pripada rodu Lentivirus, familiji Retroviridae. FIV dijeli mnoge karakteristike sa ostalim lentivirusima, uključujući i virus humane imunodeficijencije (HIV). Prepoznato je pet velikih subtipova uzročnika: A,B,C,D i E.

Europske mačke su najviše inficirane sa subtipovima A,B,C i D, s tim da je subtip A najviše zastupljen u sjevernim zemljama Europe, dok je subtip B najviše zastupljen u južnim zemljama. Mačka može biti inficirana sa više subtipova odnosno dolazi do superinfekcije. Napada ćelije (inicijalna faza infekcije) limfoidnih organa (timus, slezena, limfni čvorovi) i ostala tkiva bogata limfocitima i to CD4+ T ćelije. Glavno obilježje patogeneze je progresivni poremećaj normalne funkcije imunog sistema.

EPIDEMIOLOGIJA

Uzročnik ima kosmopolitsku distribuciju, sa većom prevalencom u regijama gdje se nalazi veliki broj mački koje se slobodno kreću. U prirodnim uslovima FIV se prenosi primarno parenteralnom inokulacijom putem pljuvačke, krvi najčešće usljed ugriza ili ugriznih rana tijekom borbi (veća prevalenca kod mužjaka). Eksperimantalno je dokazan prenos uzročnika putem mlijeka i in utero. Kontaminacija okoline uzročnikom nema prevelikog značaja jer je virus infektivan za životinju nekoliko minuta u vanjskoj sredini te je osjetljiv na uobičajene dezinficijense. Nije zoonotičan. Horizontalna transmisija u domaćinstvima sa više mački ne javlja se tako često i prije svega je odraz bihevioralnih razlika životinja (teritorijalnost, tendencija za borbu, uvođenje nove mačke u domaćinstvo). Prosječna starost životinja oboljelih od FIV-a je između 5 i 6 godina. Vertikalna ili perinatalna transmisija nije tako česta, ali primarna infekcija ženki za vrijeme graviditeta može povećati rizik od maternalne transmisije.

KLINIČKA SLIKA

Karakteriše se progresivnom imunskom disfunkcijom koje, kod nekih mački, rezultira u kliničkim znakovima koji su odraz deficijencije imuiteta ili inflamatorne, imunski- posredovane ili neoplastične bolesti. FIV infekcija napreduje kroz tri faze:

  • Prolazna primarna faza (dolazi do brze replikacije virusa, traje od 2 do 6 sedmica, dolazi do naglog pada CD4+ T ćelija i poremećene imunske funkcije),
  • Hronična subklinička faza (traje nekoliko godina i često doživotno, replikacija virusa se nastavlja u perifernim limfnim čvorovima, a viremija je skoro ili potpuno odsutna, imuni sistem kontrolira uzročnika),
  • Napredna klinička faza koja je i terminalna (limfoidna iscrpljenost, bijeg virusa od imunološke kontrole i pojava kliničkih znaova koji nastaju usljed oportunističkih infekcija, neoplastičnog oboljenja, mijelosupresije i neurološkog oboljenja).

Postoje i dvije faze oboljenja opisane kod eskperimentalno inficiranih mački a to su: (I) progresivna generalizirana limadenopatija (prati fazu 2) i AIDS-povezan kompleks (ARC).

Obično nema značajnijih vidljivih razlika između pojedinih faza oboljenja. Klinička slika oboljenja je najčešće rezultat sekundarnih oboljenja kao što su infekcije ili tumori. Oboljenje se u najvećem broju slučajeva otkrije slučajno. Kao direktna posljedica djelovanja FIV-a najčešća je pojava gingivostomatitisa, a javljaju se i intraokularna upala, kardiomiopatija, oboljenje gornjih respiratonih puteva. Rijetko se mogu uočiti i promjene CNS-a koje uključuju promjene ponašanja, napadaje i parezu. Rizik od pojave limfoma je povećan za 5-6 puta kod FIV pozitivnih mački. Tipično su visokog stadija, ekstranodalni, β-ćelijski. Teški neobjašnjivi gubitak tjelesne mase se javlja u terminalnim fazama FIV infekcije. 

DIJAGNOZA

Klinički laboratorijski nalaz:

  • Akutna faza infekcije: neutropenija i limfopenija.
  • Asimptomatska faza infekcije: obično nema promjena.
  • Biohemija: hipergammaglobulinemija i azotemija.

Serološki nalaz: point-of-care (POC) ELISA je test od izbora za detektovanje FIV antitijela u krvi. Prisustvo antitijela konzistira sa infekcijom jer mačka jednom inficirana ostaje doživotno oboljela. Dva slučaja kada neinficirana mačka može imati FIV-antitijela (lažno-pozitivna): (I) FIV vakcinacija i (II) prisustvo maternalnih antitijela kod mačića do 6 mjeseci starosti (ako je majka vakcinisana).

Lažno-negativan rezultat se može javiti tokom akutne FIV infekcije (potrebno do 8 sedmica da se razvije detektabilna količina antitijela). Za konfirmaciju FIV infekcije može se koristiti Western blot. PCR: detekcija proviralne DNA.

DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA

Leukemija mački i ostala imunosupresivna stanja.

LIJEČENJE

Kod većine infekcija FIV nije direktni uzrok teške kliničke bolesti. Sa odgovarajućom brigom i njegom, FIV-inficirane životinje mogu živjeti normalnim životom i dočekati duboku starost. Preporučuje se zatvoreni način držanja (striktno). Liječenje gingivostomatitisa FIV-pozitivnih mački: ako je istovremeno prisutna infekcija sa kalcivirusom- okalni tretman sa felinim interferonom-omega. Ukoliko lijek nije dostupan ili je terapija neefektivna onda se može aplicirati azidotimidin ili izvršiti ekstrakcija svih zuba. Ishrana: izbjegavanje davanja sirovog mesa, mlijeka ili jaja kako bi se smanjio rizik od sekundarnih infekcija putem patogena prenosivih hranom. Izbjegavanje davanja imunosupresiva (kortikosteroidi) kad god je moguće. Griseofulvin (protiv gljivičnih infekcija) bi se trebao izbjegavati zbog rizika od razvoja teške neutropenije.

Prognoza oboljenja uz adekvatnu veterinarsku brigu je izrazito povoljna te dijagnoza FIV infekcije ne mora biti povod za eutanaziju životinje.

Posljednja izmjena: 05.03.2025. godine