HROMOST

Hromost (Claudicatio) predstavlja svaku smetnju prilikom prirodne, odnosno fiziološke upotrebe jednog ili više ekstremiteta koja se najčešće očituje pojavama koje nisu prirodne za životinju kada ona stoji ili se kreće. Hromost nije bolest, već klinički znak koji se javlja kao manifestacija boli, mehaničkih restrikcija stojanja ili kretanja ili je posljedica neuromuskularne bolesti.

ETIOLOGIJA

Najčešći uzrok nastanka hromosti je laminitis, a koji predstavlja akutnu degeneraciju veza između bazalnih ćelija primarne i sekundarne epidermalne lamele i bazalne membrane primarnih i sekundarnih dermalnih lamela prilikom čega se javljaju mikro i makroskopske lezije koje narušavaju normalnu arhitekturu kopita. Uzroci laminitisa: endokrinopatije (usljed hiperinsulinemije i povezane rezistencije na insulin kao dio ekvinog metaboličkog sindroma-EMS; najčešći uzrok, u 71-89% slučajeva), infekcije (kod konja sa septičnim oboljenjima kao što su enterokolitis, pneumonija i/ili pleuritis, postpartalni septički metritis, potomak oboljenje konja je često povezano sa laminitisom), metabolički poremećani (konzumacija veće količine topljivih ugljikohidrata), kontuzije kopita (usljed dugotrajne vježbe ili kretnja na tvrdim površinama), hroničnog opterećenja zdravog ekstremiteta usljed laminitisa na drugom ekstremitetu (zbog prebacivanja tjelesne težine), toksične materije (izlaganje strugotinama crnog oraha). Hromost se može javiti i usljed poremećaja na nivou dijelova tijela koji se nalaze proksimalno od kopita: karpus, tarzus, koljeni i lakatni zglob, kuk i pelvis, sinsarkoza.

EPIDEMIOLOGIJA

Hromost se može javiti bez obzira na godine, rasu ili spol i predstavlja jedan od glavnih zdravstvenih problema kod konja. Češće se javlja kod ponija u odnosu na konje. Značaj se najviše ogleda u tome što oboljeli konji često razviju deformitete kopita što utječe na njihove preformanse.

KLINIČKA SLIKA

U zavisnosti od patološkog procesa i njegovog trajanja, intenzitet hromosti se različito očituje, od one slabo prepoznatljive pa do klinički vidljive, gdje se životinja zbog prisutne boli ne može kretati. Stepeni intenziteta hromosti: (0) životinja ne pokazuje znakove hromosti, (I) hromost je uočljiva samo pri velikim brzinama kretanja životinje, (II) hromost je uočljiva u kasu, (III) hromost se javlja pri hodu i (IV) životinja uopće ne opterećuje zahvaćeni ekstremitet.

DIJAGNOZA

Ciljevi pretraga na hromost su: uraditi detaljnu ustanoviti mjesto diskomforta i pronaći uzrok diskomforta životinje.

  • Anamneza je najvažniji dio pretrage na osnovu čijih podataka se saznaje kada je životinja počela da šepa i da li je vršena terapija.
  • Adspekcijom životinje u mirovanju- utvrđivanje na kojem ekstremitetu postoji bolnost.
  • Adspekcija životinje u pokretu-jačinu i oblik hromosti. Palpacija- utvrđuje se pojačana pulsacija digitalnih arterija na prednjim ili stražnjim ekstremitetima.
  • Palpacija je naročito značajna prilikom dijagnostike šepavosti u području kopita.
  • Test fleksije- koristi se kao pomoć pri lokalizaciji hromosti. Radi se na svakoj nozi, prvo na prednjim, potom na stražnjim, a svaki zglob se flektira u trajanju od pola minute i više,nakon toga se životinja pušta da trči.
  • Testovi kopita- koriste se kliješta kojima se pravi blagi pritisak na parijetalnu i solearnu površinu kopita. Razlog tome je što se oko 90% slučajeva hromosti prednje noge dešava upravo u području kopita.
  • Provodne anestezije na ekstremitetima konja- pokušava se locirati patološki proces tako što se desenzibilizuju područja koja su inervirana određenim nervima. Dijagnostička anestezija se proglašava pozitivnom ako se hromost smanji za 70-80%. Dva najznačajnija lokalna anestetika koja se koriste u dijagnostičke svrhe su mepivakain i lidokain.
  • Ukoliko se sumnja da hromost izaziva fraktura, fisura ili dislokacija kosti tada se preporučuje RTG pretraga i to prije izvođenja provodnih anestezija.

LIJEČENJE

Liječenje se svodi na:

  • Uklanjanje primarnog uzroka ili oboljenja koji je doveo do razvoja hromosti: agresivna terapija prisutnih oboljenja (kolitis, metritis) kako bi se reducirala mogućnost razvoja hromosti. Progresija kliničkih znakova laminitisa se može prevenirati hlađenjem kopita tokom akutne faze bolesti. Hlađenje (krioterapija) u hladnoj vodi (0.5 do 2 C) uz aplikaciju oligofruktoze (10 g/kg) značajno reducira kliničke znakove laminitisa i razvoj histoloških lezija.
  • Olakšavanje boli i minimiziranje upale: korištenjem nesteroidnih antitinflamatornih lijekova. Fenilbutazon (2.2-4.4 mg/kg IV ili PO svakih 12-24h) efektivan u umjerenim slučajevima, a veće doze (6.6 mg/kg svakih 12-24h) u težim slučajevima. Fluniksin meglumin (1.1 mg/kg, IM ili IV svakih 8-12h) ili ketoprofen (2.2 mg/kg, IM svakih 12-24h) pružaju dobar analgetski efekat. Konjima sa III i IV stepenom hromosti dobar analgetski efekat pruža koktel tramadol i subanestetske doze ketamina.
  • Prevencija daljnjeg oštećenja kopita: vazodilatatorni lijekovi (acepromazin, izoksuprin ili nitroglicerin) i antikoagulansi (heparin).
  • Ubrzavanje keratinizacije i rasta kopita: metionin (10 g/24h tokom 3 dana koju prati 5g/24h narednih 10 dana).