Dirofilarioza

Kliničkopatogena manifestacija infestacije sa nematodom Dirofilaria immitis.
SINONIM:
Srčani crv.

ETIOLOGIJA

Uzročnik Dirofilaria immitis pripada superfamiliji Filaroidea. Parazitira intravaskularno, a najviše u pulmonalnim arterijama, desnom srcu i velikim venama što dovodi do pneumonitisa (opšta upala plućnog tkiva), pulmonarnog endarteritisa, plućne hipertenzije (PH), pulmonalnog tromboembolizma (PTE) i cor pulmonale (plućno srce, uvećanje desne srčane komore usljed bolesti pluća).
Kao međudomaćini i prenosnici uzročnika služe komarci koji se hrane na oboljelim psima. Mikrofilarije prolaze kroz dva razvojna stadija (nakon ingestije prelazi u L1, a nakon 2-3 sedmice u L3) u komarcu do L3 infektivne forme kada se prenose na sljedećeg, zdravog psa gdje izazivaju infekciju.
L3 larve nakon nekoliko dana prelaze u L4 formu koja migrira iz subkutanog tkiva i mišića prema toraksu i otprilike nakon 50-70 dana od infekcije podliježu zadnjoj transformaciji i prelaze u juvenilnu formu (L5). Juvenilni crvi penetriraju mišićno tkivo i dospijevaju u cirkulaciju gdje tokom sljedećih nekoliko mjeseci sazrijevaju. Mikrofilaremija (mladi oblici nastali reprodukcijom odraslih) se javlja 6-7 mjeseci nakon infekcije sa L3 larvama. Wolbachia spp. (obligatna intracelularna gram-negativna bakterija) ima simbiotsku vezu sa D.immitis i učestvuje u upalnom odgovoru otpuštajući endotoksine i antigene koji su u vezi sa smrću crva. Neophodna je za reprodukciju D.immitis i mikrofilarije nastale u odsustvu Wolbachia spp. ne mogu postati infektivne u komarcu.

EPIDEMIOLOGIJA

Javlja se u Sjevernoj, Centralnoj i Južnoj Americi i južnim dijelovima Europe. Prirodni ciklus i transmisija srčanih crva zahtijeva rezervoar infekcije, odgovarajućeg komarca kao vektora i povoljne klimatske uvjete. Kao rezervoari uzročnika služe domaći i psi lutalice kao i divlji kanidi. Preko 70 vrsta komaraca može prenositi mikrofilarije, a njih 22 su značajni prenosnici oboljenja. U Europi najznačajniji su Aedes aegypti i A.albopictus. Životni vijek odraslih crva se kreće od 5 do 7 godina. Oboljenje se javlja kod pasa i mački. Iako je zabilježeno relativno malen broj infekcija kod ljudi, oboljenje je od velikog značaja u javnom zdravlju.

KLINIČKA SLIKA

Psi

Većina pasa sa dirofilariozom ne pokazuje znakove oboljenja zbog toga što su sposobni tolerirati žive parazite, naročito ako paraziti nisu aktivni. Faktori koji mogu utjecati na pojavu kliničkih znakova su: broj prisutnih crva u odnosu na veličinu psa, trajanje infekcije, individualni odgovor na prisustvo parazita i aktivnosti životinje koji je najznačajniji faktor. Znakovi povezani sa uznapredovalim oboljenjem se razvijaju kao rezultat prirodne smrti parazita i njegove dezintegracije što dovodi do iznenadnog pulmonalnog tromboembolizma.
Klinički znakovi su klasifikovani u 4 klase: (I) rana infeckija (nema znakova) i blaga bolest (kašalj), (II) umjerena bolest (kašalj, abnormalni plućni šumovi, intolerancija na aktivnosti), (III) teška bolest (kašalj, intolerancija na aktivnosti, dispneja, poremećeni srčani tonovi i šumovi pluća, hepatomegalija, sinkopa, ascites i smrt) i (IV) kavalni sindrom (iznenadni početak teške letargije i slabosti udruženo sa hemoglobinemijom i hemoglobinurijom).

Mačke

Najčešći znakovi su kašalj ili dispneja, intermitentno povraćanje nepovezano koznumiranjem hrane. Ponekad se može javiti peraktuni sindrom koji se sastoji od respiratornog distresa, ataksije, napadaja, kolapsa, hematoptize i smrti životinje.

DIJAGNOZA

Radiografija: evaluacija težine kardiopulmonalnog oboljenja. Srčana silueta ima oblik obrnutog slova ”D” i kaudalni lobusi puća su uvećani i zarubljeni. Detekcija mikrofilarija: direktna mikroskopska detekcija u nekoagulisanoj krvi korištenjem modifikovane Knott-ove procedure. Serološko testiranje: preporučena metoda primarne dijagnostike. Komercijalni testovi su jednostavni, dostupni i pouzdani: senzitivnost 95-100% i specifičnost 100%.

LIJEČENJE

Liječenje oboljenja zahtijeva razumijevanje životnog ciklusa uzročnika, odnos uzročnika i domaćina i osjetljivost različitih životnih oblika na antimikrofilaricidne i adultocidne lijekove. Melarsolmin (adultocid), makrociklični laktoni (ivermektin, milbemicin, moksidektin ili selamektin) koriste se kod mikrofilarija, doksiciklin (koristi se zbog najviše zbog Wolbachia spp.), prednisolon (redukcija upalnog odgovora kako bi se smanjila mogućnost pojave tromboembolizma izazvanog sa fragmentima crva).
Multimodalni pristup (kako bi se prezavišao terapijski jaz koji se javlja zbog različite osjetljivosti razvojnih oblika na melarsomin, eliminirale Wolbachia spp. bakterije i omogućio klirens Wolbachia-povezanih metabolita):

1-7 dan: prednisolon (2x dnevno);
1-28 dana: doksiciklin (4 sedmice);
8-14 dana prednisolon (svaki dan);
15-28 dan: prednisolon (svaki drugi dan);
30. i 60. dan (aplikacija makrolitičkih laktona);
61. dan melarsomin (IM);
61.-67. dan: prednisolon (2x dnevno);
68.-74. dan: prednisolon (svaki dan);
75.-88. dan: prednisolon (svaki drugi dan);
91. i 92. dan: 2. i 3. doza melarsomina;
91.-97. dan, 98.-104. dan i
105.-118. dan prednisolon kao između 61. i 88. dana terapije.

Posljednja izmjena: 25.02.2025. godine