BOVIN RESPIRATORNI KOMPLEKS

Respiratorna infekcija goveda koje je multifaktorijalne etiologije. Uzročnik je velikih ekonomskih gubitaka u stočarskoj proizvodnji, a očituje se respiratornim znakovima, groznicom i smanjenim apetitom.

SINONIMI

Bovino respiratorno oboljenje, transportna groznica.

ETIOLOGIJA

Primarni uzročnici oboljenja su virusi na koje se sekundarno nastavljaju bakterijske infekcije. Kao nespecifični uzročnici mogu se izdvojiti paraziti (Dictyocaulus viviparus).

Virusni uzročnici:

  • Bovin hepresvirus-1 (BHV-1), bovin respiratorni sincicijalni virus (BRSV), virus parainfluenze-3 (PI-3), virus bovine viralne diareje (BVDV), bovin koronavirus (BoCV), bovin adenovirus (BAV).

Bakterijski uzročnici:

  • Mannheimia haemolytica, Pasteurella multocida, Histophilus somni (prijašnji naziv Haemophilus somnus), Mycoplasma bovis, Mycoplasma mycoides Mycoplasma bovirhins, Mycoplasma dispar Ureaplasma diversum.

Sinergizam između virusa i bakterija je najbitniji faktor u patofiziologiji oboljenja.

EPIDEMIOLOGIJA

Tokom epidemije oboljenja morbiditet može iznositi i do 100%, dok se mortalitet kreće od 4% do 20%. Morbiditet i mortalitet zavise od uslova držanja životinja, preventivnih mjera i patogena koji je uključen u nastanak oboljenja. Jedno je od vodećih uzoraka smrtnosti kod mliječnih krava u Sjevernoj Americi i to kod holštajn, džerzej i limuzin rasa goveda

Predisponirajući faktori za razvoj infekcije:

  • Virusne infekcije,
  • Transport i slaba ishrana,
  • Miješanje životinja sa različitih geografskih područja i formiranje većih grupa,
  • Kontakt teladi sa odraslim jedinkama,
  • Uvodna ishrana (nakon dolaska na farmu),
  • Klima i
  • Kastracija i obezrožavanje.

KLINIČKA SLIKA

Najvažniji dio kliničke i epidemiološke pretrage je odgovoriti na sljedeća pitanja:

  • Koje je kliničko oboljenje trenutno prisutno kod životinje? (koji tjelesni sistem je zahvaćen, respiratorni znakovi)
  • Koje su životinje pogođene infekcijom? (starost, grupa)
  • Gdje su životinje boravile prije nego su oboljele? (ispaša, tovilište, štale)
  • Kada su se životinje inficirale? (utvrditi stresogene faktore)
  • Tok oboljenja je akutan i hroničan.

Akutni tok: inapatenca, pireksija (od 40ºC do 42ºC), znojenje, mukoidni ili mukopurulentni okulonazalni iscjedak, tahipneja (preko 40 u minuti), perzistentan kašalj. Hronični tok: nema uočljivih promjena kao kod akutnog toka. Životinje su blijede, mogu imati mukopurulentan okulonazalni iscjedak, tjelesna temperatura je fiziološka ili blago povišena (od 38.5ºC do 39.5ºC).

DIJAGNOZA

Dijagnoza oboljenja predstavlja veliki izazov zbog učestvovanja velikog broja uzročnika koji djeluju samostalno ili češće u kombinaciji. Uzorci se mogu ispitivati sa PCR-om ili serološkim testovima. Uzorci trebaju da ispunjavaju sljedeće kriterije: (I) da su uzeti od klinički reprezentativnih životinja, (II) da su prikupljeni u ranoj fazi oboljenja i (III) da su prikupljeni od netretiranih životinja.

DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA

Enzootska pneumonija teladi, virusna intersticijalna pneumonija, aspiraciona pneumonija, difterija teladi.

KONTROLA OBOLJENJA

Oboljenje je izlječivo ali je neophodna konstantna briga oko životinje za vrijeme trajanja terapije. Antimikrobni lijekovi: florfenikol, enrofloksacin, cefalosporini, oksitetraciklini. Antiinflamatorni lijekovi: ketoprofen, karprofen, prednisolon, deksametazon. Profilaksa oboljenja se provodi na dva načina:

  • Metafilaksa: primjena antibiotika u svrhu prevencije oboljenja kod životinja koje su bile u kontaktu sa oboljelom životinjom. Tretiranje krda sa odgovarajućim lijekovima je češće u odnosu na pojedinačno izdvajanje jedinki. Koji će se lijek koristiti u metafilaktičke svrhe zavisi od: (a) kliničkog stanja životinje, (b) trenutnog (i očekivanog) morbiditet/mortalitet odnosa, (c) da li životinja uzima hranu, (d) da li je tjelesna temperatura povišena i (e) efektivnosti lijeka namijenjenog za korištenje.
  • Vakcinacija: u okviru programa prevencije koriste se vakcine protiv BHV-1, PI-3, Pasteurella spp. i Histophilus somni. Kontrola oboljenja se najbolje postiže sa: A) Razvojem otpornosti na uzročnike oboljenja (vakcinacija, kvalitetna ishrana naročito teladi, smanjenje uticaja stresogenih faktora na životinje), B) Reduciranjem izloženosti uzročnicima oboljenja (uzimanje novih životinja iz zdravstveno ispravnih krda i sa farmi gdje se uspješno provode mjere profilakse, testiranje životinja na perzistentne infekcije, izolacija životinja (do 30 dana) prije ubacivanja sa ostalim životinjama).