ATOPIJSKI DERMATITIS

Upalni i pruritusni kutani hipersenzitivni poremećaj najčešće povezan sa imunoglobulinima E klase koji dolaze u reakciju sa alergenima okoline i ima genetsku predispoziciju.

ETIOLOGIJA

Genetski programirano, multifaktorijalno, alergijsko oboljenje kože kod koje životinja postaje osjetljiva na alergene iz okoline. Životinje obično imaju poremećenu funkciju epidermalne barijere (pogoršavaju je brojni faktori kao što su ishrana, mikroorganizmi, stres, klima, izlaganje kožnim iritansima) i polarizaciju prema T limfocitnom imunološkom odgovoru (najčešće Th2) što dovodi do visokih nivoa imunoglobulina E klase (IgE). Predisponirane životinje perkutano apsorbuju alergene koji izazivaju produkciju alergen-specifičnih IgE. Inhalacija ili ingestija alergena ima manji značaj u razvoju oboljenja. Nakon faze senziblizacije epidermalne Langerhansove ćelije fagocitiraju alergen zajedno sa alergen-specifičnim IgE izazivajući citokinsku oluju i otpuštanje hemokina iz keratinocita, mast ćelija što dovodi do infiltracije sa eozinofilima, neutrofilima, alergen-specifičnih Th2 limfocitima i dermalnim dendritičnim ćelijama. Psi i mačke se najviše senzibilišu sa prašinom, grinjama, plijesnima, polenom, peruti i sa alergenima hrane.

Najčešće se javlja kod pasa i mačaka između 4 mjeseca i 7 godina starosti. Kod mački nema rasne predispozicije dok su kod pasa najviše predisponirane sljedeće rase: bostonski terijer, bokser, kineski šar-pei, dalmatiner, foks terijer, francuski i engleski terijeri, buldozi, zlatni i labrador retriveri, mops, shih-tzu i jorkširski terijeri.

KLINIČKA SLIKA

Psi: pruritus (usljed češanja, lizanja, griženja, trljanja), moguć primarni eritrem (makule ili male papule), najčešće pogođene regije su njuška, periokularna regija, uši, fleksorna strana lakatnog zgloba, karpalni i tarzalni zglobovi, interdigitalni prostori, pazužna i ingvinalna regija, ventralni dio abdomena i toraksa kao i perianalno područje, sekundarne kožne lezije (ekskorijacija, alopecija, hiperpigmentacija, lihenifikacija), moguće sekundarne bakterijske i gljivične infekcije (hot spot).

Mačke: pruritis (brzo dolazi do ekskorijacije naročito lica, ušnih školjki i vrata), papulokrustozni (milijarni) dermatitis (naročito dorsuma), kompleks lezija eozinofilnog granuloma (indolentni ulcer, eozinofilne naslage najčešće ventralno na abdomenu, eozinofilni granulom), samoizazvana alopecija (abdomen, prednji ekstremiteti i u području kukova).

DIJAGNOZA

Zasniva se na historiji, fizičkoj pretragi i isključivanju ostalih uzroka. Minimalni podaci potrebni za dijagnozu oboljenja kod pruritičnog pacijenta treba da budu dobijeni iz kompletne historije i fizičke pretragu koju prati i dermatološka pretraga na ektoparazite, bakterije i gljivice.
Dermatološka pretraga uključuje: strugotine kože, trihografija, citološka predraga uzoraka kože i ušiju i fungalna kultura (kod mački).
Konfirmacija: alergeno testiranje (testiranje na alergen-specifične IgE). Provodi se kada dijagnozu atopijskog dermatitisa potvrđuje historija, klinička prezentacija, dermatološki nalaz i kada se diferencijalno dijagnostički isključe ostala oboljenja. Alergeni test ne dijagnosticira alergiju, već samo potvrđuje senzibilizaciju. Dostupan je kao intradermalni test ili krvni test (serološke reakcije). Intradermalni test je zlatni standard ali životinja mora biti ošišana i sedirana. Kod seroloških testova se često mogu pojaviti lažno-pozitivni rezultati. Infestacije sa grinjama (Sarcoptes, Notoedres, Otodectes, Cheyletiella) mogu uzrokovati unakrsne reakcije sa prašinom i ostalim antigenima prilikom čega dolazi do interferencije sa rezultatima intradermalnog i serološkog testiranja. Prvo liječiti infestacije a alergene testove obaviti 3-4 mjeseca poslije. Godinšnja vakcinacija može uzrokovati povećanje nivoa alergen-specifičnih IgE do 3 sedmice. Terapija drugih oboljenja može uticati na rezultate alergenih testova: prekid terapije sa oralnim (2-3 sedmice), topikalnim (3 sedmice) i dugo-djelujućim glukokortikoidima (4-8 sedmica) prije testiranja; prekid terapije sa antihistaminicima i suplementima koji sadrže omega-6 i 3 masne kiseline 7 dana prije intradermalnog testiranja.

LIJEČENJE I KONTROLA OBOLJENJA

Atopijski dermatitis je doživotni problem i cilj je eliminacija ili minimiziranje izlaganja životinje alergenu. Zbog multifaktorijalne prirode oboljenja, tretman obično uključuje kombinaciju topikalno/sistemskih ili kratko-djelujućih/dugo-djelujućih lijekova: Kortikosteroidi (kontrola pruritusa povezanog sa alergenima okoline; prednisolon), ciklosporini (efektivni, sporo-djelujući inhibitori kalcineurina i potentni imunomodulatori, skupi), topikalna antipruritska terapija: hladno kupanje, spot-on sprejevi, glukokortikoidi.