AFRIČKA KUGA SVINJA

Visoko kontagiozna hemoragična bolest svinja koja izaziva širok spektar kliničkih znakova i lezija koje su slične onima kao kod klasične kuge. Svrstano je na A listu zaraznih bolesti svinja-OIE.

ETIOLOGIJA

Virus afričke kuge svinja (ASFV) jedini je član roda Asfivirs u familiji Asfaviridae. Jedini je poznati DNA arbovirus kojeg prenose krpelji iz roda Ornithodoros. Javljaju se dva obrasca prijenosa i održavanja virusa u populaciji: (I) silvatični ciklus (kod divljih svinja i krpelja u Africi prilikom čega dolazi do asimptomatske infekcije svinja) i (II) epizootski i enzootski ciklus kod domaćih svinja (infekcija putem krpelja koji je boravio na inficiranoj divljoj svinji ili konzumacijom tkiva porijeklom od inficiranih domaćih ili divljih svinja). ASFV je termolabilan i osjetljiv na lipidne otopine. Međutim, rezistentan je sa širok spektar pH (po nekoliko sati na pH 4 ili pH 13) te može preživjeti po nekoliko mjeseci ili čak godina u mesu držanom na temperaturi frižidera. Replicira se u monocitima i u makrofagima limfnih čvorova koji se nalaze najbliže od mjesta ulaska virusa u organizam, a to su najčešće tonzile i respiratorni trakt. ASFV uzrokuje hemoragije putem efekata na hemostatski mehanizam tako što pogađa vaskularni endotel. Nakon 4 do 5 dana dolazi do širenja vaskularnog oštećenja na bazalne membrane što dovodi do pojave edema i hemoragija. Mehanizam povezan sa hemoragijama se sastoji od: 

  1. Aktivacije i izražene destrukcije monocita i makrofaga- povećana serumska aktivnost TNF-α i IL-1β; 
  2. Diseminirane intravaskularne koagulacije; 
  3. Infekcije i nekroze megakariocita- u kasnijoj fazi očituje se sa hemoragijama, seroznim eksudatom i lokalnim edemom. 

EPIDEMIOLOGIJA

Jedino se javlja kod svinja; svinje bilo koje starosne kategorije ili rase su osjetljive na infekciju. Tri Afričke divlje vrste (bradavičasta svinja, velike šumske svinje i bushpig) su otporne na infekciju dok je europska divlja svinja osjetljiva. Tri su glavna načina transmisije: (I) ciklus divlja svinja/krpelj/domaća svinja, (II) ciklus domaća svinja/krpelj i (III) ciklus između domaćih svinja (svinja/svinja). U Europi vektor oboljenja je krpelj O.erraticus.

KLINIČKA SLIKA

Inkubacioni period virusa varira između 4 do 19 dana i zavisi od izolata i puta infekcije. Inficirane domaće svinje šire uzročnika prije pojave klinićkih znakova i to putem svih sekreta i ekskreta. Javljaju se perakutna, akutna, subakutna i hronična forma oboljenja sa različitom stopom mortaliteta, od 0% do 100%. Akutna bolest se karakteriše kratkim inkubacionim periodom od 3 do 7 dana koju prati groznica (do 40ºC) i smrt nakon 5-10 dana. Dolazi do gubitka apetita, depresije i ležanja, a ostali znakovi uklučuju hiperemiju kože ušiju, abdomena i ekstremiteta, respiratorni distres, povraćanje, krvarenje iz nosa ili rektuma i ponekad dijaraju. Hemoragije se dominantno javljaju u limfnim čvorovima, bubrezima i srcu. Mortalitet obično iznosi 100%. Hronična forma oboljenja se karakteriša sa emacijacijom, otečenim zglobovima i respiratornim problemima. Ova forma oboljenja se rijetko sreće prilikom epidemije oboljenja.

DIJAGNOZA

Afrička kuga svinja se ne može razlikovati od klasične na osnovu kliničkih znakova ili postmortem pregleda pa je stoga neophodna laboratorijska pretraga. Uzorci za slanje u laboratoriju: puna krv (EDTA za PCR, heparin ili EDTA za virusnu izolaciju), serum i tkiva (slezena, limfni čvorovi, koštana srž, pluća, tonzile i bubrezi). Prilikom transporta ukoliko je moguće držati u hladnom, bez zamrzavanja. Dijagnoza oboljenja se zasniva na:

  1. Detekciji uzročnika: virusna izolacija/ test hemadsorpcije (HAD), test florescencije antitijela, ELISA (antigen), konvencionalni PCR i real-time PCR.
  2. Detekciji imunog odgovora: ELISA (antitijelo), indirektna imunoperoksidaza (IPT), indirektna florescencija antitijela (IFAT), imunobloting. Antijela se razvijaju 7-10 dana od infekcije i perzistiraju od nekoliko mjeseci do nekoliko godina.

DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA

Klasična kuga svinja.

LIJEČENJE I KONTROLA OBOLJENJA

Kontrola kretanja svinja i zabrana uvoza živih svinja i svinjskih produkata iz područja gdje se oboljenje pojavilo. Program eradikacije se sastoji od: (I) depopulacije krda sa kliničkim oboljenjem, (II) serološki nadzor krda, (III) poboljšavanje sanitarnih uvjeta držanja, (IV) poboljšavanje higijene (sigurno uklanjanje stajnjaka, dezinfekcija vozila, kontrola insekata), (V) veterinarska kontrola transporta svinja, (VI) zdravstveni certifikati za svaku novopridošlu životinju u krdo, (VII) uklanjanje svake seropozitivne životinje i (VIII) formiranje mobilnih veterinarskih timova koji će striktno nadgledati program. Da bi se područje ili država proglasila slobodnom od afričke kuge neophodno je da prođe 2 godine od zadnje pojave oboljenja.